Steek eens over naar Molenbeek
De zon schijnt! Dan kriebelt het extra hard om eropuit te trekken. Maar waarheen? Rosemie van Davidsfonds Cultuurreizen heeft een tip: Oud Molenbeek! Even geleden maakte ze samen met reisleider Katelijne Hermans de straten van deze Brusselse wijk onveilig. ‘Nog onveiliger?’ Weg met die vooroordelen! Wie houdt van industrieel erfgoed, street art en hartverwarmende sociale initiatieven, zal in Molenbeek zeker z’n hart kunnen ophalen.
Molens aan de beek
De wandeling door het historisch centrum van Sint-Jans-Molenbeek start aan het kanaal. Het symbool van Molenbeek is vandaag nog steeds de molen en die vind je er overal. Aan de kant van het kanaal met de windmolentjes ben je in de gemeente Sint-Jans-Molenbeek, aan de kant zonder molentjes in de stad Brussel. De gemeente dankt haar naam aan de verschillende waterlopen op haar grondgebied en aan de (water)molens die er stonden. De naam van de patroonheilige Sint Jan werd pas in de negentiende eeuw toegevoegd.
150 jaar migratie
In het straatbeeld valt meteen op dat hier heel wat nationaliteiten wonen. Molenbeek is al meer dan 150 jaar een ‘aankomstzone’ voor nieuwkomers. Hierin speelt het kanaal een belangrijke rol. In 1832 werd het bestaande kanaal Brussel-Willebroek doorgetrokken tot Charleroi, naar de steenkoolmijnen. Molenbeek, tot dan een boerendorp, onderging een grote industriële ontwikkeling. En dat trok heel wat mensen aan. Eerst uit Vlaanderen en Wallonië, later vanuit andere Europese landen, en nu ook van buiten Europa. Voor een eerbetoon aan de ruim 180 nationaliteiten die onze hoofdstad rijk is, kan je terecht in het Migratiemuseum.
Tussen verval en hoop
In de twintigste eeuw trok de industrie weg uit Molenbeek. Dat leidde tot veel leegstand, armoede en verval. Maar als je vandaag door de gemeente wandelt, word je verrast door de vele mooie renovaties, hippe plaatsen en sociale initiatieven.
Neem nu MolenGeek, een organisatie die via opleidingen en coaching de technologiesector toegankelijk wil maken voor jongeren. Van jongeren die een opleiding volgen wordt verwacht dat ze daarna hun steentje bijdragen aan de gemeenschap
La Fonderie, een voormalige kunstgieterij, werd gered door een collectief van buurtbewoners. Zij vormden dit verlaten industrieel erfgoed om tot het Brussels Museum van Industrie en Arbeid. Vandaag organiseren ze er onder andere workshops en kampen voor kinderen en scholen uit de buurt.
Onderweg botsen we ook op een bestelwagen waarin wasmachines staan te draaien. Het is bijzonder om te zien. Een vriendelijke vrijwilliger legt ons uit dat daklozen er terechtkunnen met hun wasgoed. Elke dag parkeert het busje in een andere wijk. Hartverwarmend!
Op bedevaart naar Molenbeek
We zien haar op het einde van de straat opduiken, de imposante Sint-Jan-de-Doperkerk. Dit opmerkelijke bouwwerk van architect Diongre werd in een recordtempo van vijftien maanden gebouwd, door het gebruik van nieuwe technieken als gewapend beton. De eerste kerkdiensten vonden er plaats in 1932. Op deze plek stond al vanaf het einde van de twaalfde eeuw een kapel gewijd aan Johannes de Doper. Het was een drukbezocht bedevaartsoord voor mensen die leden aan epilepsie en psychische aandoeningen. Vermaard schilder Pieter Bruegel legde dit tafereel zelfs vast op doek.
Kunst op straat
We keren stilaan terug naar ons vertrekpunt. In de smalle straatjes zijn zowat alle elektriciteitskasten, gevels van leegstaande panden en lantaarnpalen bedekt met stickers en muurschilderingen. Vaak van wisselende kwaliteit, maar wie goed rondkijkt, ontdekt enkele pareltjes. Ben je meer fan van architectuur? Dan springt het voormalige MiMa – het Millennium Iconoclast Museum of Art – in het oog. Hoewel het museum begin 2025 de deuren sloot, blijven de gebouwen van de oude Belle-Vue-brouwerij een ommetje waard.
Steek eens over
Heel wat bewoners van Molenbeek blijven aan ‘hun kant’ van het kanaal. Er zijn nochtans veel initiatieven op poten gezet om mensen met verschillende achtergronden bij elkaar te brengen. In Molenbeek gebeurt dat ook letterlijk: bruggen verbinden de gemeente met de rest van Brussel. Twee recente voetgangersbruggen springen daarbij in het oog. Ze dragen niet alleen symbolische namen, maar staan ook écht voor verbinding. De Fatima Mernissi-brug is genoemd naar de Marokkaanse sociologe en voorvechter van vrouwenrechten. De Loredana Marchi-brug verwijst naar een sociale activiste die haar hele leven rond migratie heeft gewerkt en dat nog altijd doet. Wandel je in Brussel? Steek dan gerust het kanaal eens over en ontdek zelf de warme initiatieven in Molenbeek.
Wandel je mee?
Zin om Brussel van een andere kant te ontdekken? Op zondag 7 september 2025 neemt reisleider Katelijne Hermans je mee door Oud Molenbeek. Ze woont zelf in Brussel, is geboeid door de multiculturele wereld en kent de wijk tot in de kleinste steegjes. Rosemie ging al mee – en raadt het iedereen aan!
Ben je meer een doe-het-zelver? Op de website uitinbrussel.be/wandelingen kan je een plan en wegbeschrijving downloaden voor een wijkwandeling door Oud Molenbeek.
Bekijk de uitstap naar Oud Molenbeek
Mag het nog meer Brussel zijn?
De derde zondag van september (21 september 2025) is het naar goede gewoonte ‘autoloze’ zondag in Brussel. Geen beter moment om onze hoofdstad met de (elektrische) fiets te verkennen. Reisleider en fietsfanaat Kris Clerckx fietst met jou door Brussel. Je rijdt voorbij enkele art-nouveauparels helemaal tot aan de stadsvernieuwing langs het kanaal.
