Leeskringen in de kijker: Anzegem & Bocholt
Fervente lezers, opgelet! Leer je graag nieuwe schrijvers of boeken kennen? Praat je graag met anderen over wat je gelezen hebt? Ben je wel te vinden voor een lekker hapje en drankje? En uiteraard lees je graag en veel … Misschien is een leeskring dan iets voor jou! Want leesplezier, dat beleef je samen. Een hele maand zetten we de leeskringen in de kijker, want Davidsfonds heeft er een 70-tal, verspreid over heel Vlaanderen en Brussel. Weet je niet goed wat je kan verwachten? Vijf leeskringen vertellen je over hun reilen en zeilen in drie verschillende blogberichten.
Tekst: Laura Huygen
Leeskring Anzegem: het geheim voor de beste leeskringervaring
Elke leesgroep werkt op zijn eigen manier. Sommige gebruiken een vragenlijst en maken een verslag van de bespreking (of totaal niet), andere werken steeds met vaste leden (of net niet) en er zijn er die graag samenwerken met de plaatselijke bibliotheek. Maar wat maakt een leeskring succesvol? Erik Van den Broecke en Paul Verleyen, verantwoordelijk voor leesgroep Anzegem, stellen hun werking voor en verklappen hun geheim voor de beste leeskringervaring!
Erik: “Ik val maar meteen met de deur in huis: hoe gaan wij te werk? Op het einde van het werkjaar stellen we een lectuurlijst op met een viertal boeken die we gaan bespreken in het nieuwe werkjaar. Paul en ik stellen meestal een boek voor, maar ook lezers krijgen de kans om een boek voor te stellen en de leiding van de bespreking op zich te nemen. Of ze werken samen om een boek voor te stellen. Daarbij gaan we niet alleen op zoek naar literaire topwerken, maar ook naar boeken die een maatschappelijk fenomeen aankaarten. Dat levert interessante gesprekken op. Tijdens vier vaste ontmoetingen bespreken we dan die boeken. De mensen kunnen die op eigen houtje aankopen, maar we zorgen er ook voor dat ze het boek kunnen reserveren in de bibliotheek. Later bezorgen we hen de vragenlijst, die we gebruiken als leidraad.”
Paul: “Dat werkt steeds prima, maar volgens mij staat of valt een leeskring met een goede begeleider. Jarenlang, twintig geloof ik, hebben we steeds gewerkt met dezelfde begeleiders, die ook de boeken aanbrachten. Toen de laatste door familiale omstandigheden moest afhaken, zijn we overgeschakeld op een andere werkwijze, een idee van Erik: 4 boeken, 4 aanbrengers. En dat werkt. De aanbrenger, degene die het boek voorstelt en de begeleiding van de bespreking doet, kan ook voor een duo-presentatie kiezen. Wat blijkt? Om een leeskring te leiden heb je echt geen taaldiploma nodig, wel een flinke portie enthousiasme. Als je zelf ondersteboven bent van een boek, dan wil je dat gevoel ook overbrengen op de groep.”
Erik: “De bijeenkomst verloopt gemoedelijk, met een drankje. We spreken altijd af in de bibliotheek van Anzegem. Daar zitten we in een passend kader en het is er gezellig, zo tussen de boeken.”
Paul: “Inderdaad. Want dat is ook belangrijk voor een goed draaiende leeskring: sfeerschepping. Zorg voor een gezellig kader, een drankje en – waarom ook niet – een hapje. Bovendien kan je een extra activiteit organiseren als surplus, bijvoorbeeld een film of een uitstap. Dat doe je wel best in het kader van de boeken die je bespreekt natuurlijk. De gezelligheid wordt nog in de hand gewerkt door de vier lezers die een boek aanbrengen, zonder verplichting.”
Erik: “En er mag gerust afgeweken worden van de gestelde vragen, de vragenlijst is geen strikte waarde.”
Paul: “Eigenlijk is onze leeskring een soort van aangename verplichting. Wat bedoel ik daarmee? Ik houd me aan de afspraak en ben sterk gemotiveerd om het afgesproken boek te lezen. Dat is de verplichting. En onder aangenaam versta ik de interactie. Van in het begin trof het mij dat mensen heel verschillende interpretaties konden hebben over hetzelfde gegeven. De tekst is voor iedereen hetzelfde, maar de inhoud niet. Soms zit er een breuklijn tussen de mannen en vrouwen in de groep, maar meestal heb je een grillig patroon van eigen interpretaties. Soms was de kritiek unaniem lovend, een enkele keer unaniem lauw. Iedere deelnemer heeft een eigen achtergrond, eigen vorming en eigen geschiedenis. Daardoor ontstaan interessante invalshoeken, waarvan je zelf geen weet hebt. Zo heb ik al eens een boek herlezen op zoek naar een beleving die ikzelf niet ervaren had, maar iemand anders van de leeskring wel.”
Erik: “Door de coronamaatregelen is het voorbije werkjaar volledig in het water gevallen. Onze geplande vergaderingen werden eerst uitgesteld, dan gereduceerd en vervolgens afgelast. We hopen dat we in 2021-2022 weer een frisse start kunnen nemen.”
Paul: “En dat we iedereen weer in ’t echt zien! Vroeger probeerde ik nog boekenliefhebbers te overtuigen om bij onze leeskring te komen. Daar moest ik uiteindelijk mee stoppen, omdat de groep te groot werd. Regelmatig zitten we met een vijftiental geïnteresseerden rond de tafel, en dat is wel het maximum. Ten slotte nog een kleine anekdote. In 2020 lazen we als laatste boek Laat me nooit alleen van Kazuo Ishiguro. De bespreking daarvan viel op mijn verjaardag. Ik ging die sessie leiden en trakteren met bubbels en broodjes. Daarbij gingen we ook kijken naar de gelijknamige film Never Let Me Go (2010) van Mark Romanek. Door corona ging de avond uiteindelijk niet door en werd het programma verschoven naar 2021, maar ook toen moest we het afvoeren. Dit jaar wacht ik niet op mei 2022. Een mens kan niet blijven ‘verjaren’. Maar het eerste boek voor 2021-2022 is, je raadt het nooit … Laat me nooit alleen. Met anderhalf jaar vertraging komt het er dus toch van! Het spreekt voor zich dat ook de film én het traktaat behouden blijven.”
Leeskring Bocholt: lezen met anderen doet wonderen
Een leeskring, die moet vooral leuk en gezellig zijn. Niets moet, alles mag, en de rest komt vanzelf. Heb je geen tijd om te lezen? Misschien krijg je de smaak (weer) te pakken als je bij andere enthousiastelingen terechtkomt. Het gebeurde bij Bibi Kriek, enthousiast lid van de leeskring in Bocholt. Ontdek waarom zij de bijeenkomsten voor geen goud ter wereld meer wil missen.
Bibi: “In Bocholt ontstond het idee voor een leeskring in 2002-2003. Daarin werden we gestimuleerd vanuit verschillende richtingen. Vanuit de Vlaamse regering bijvoorbeeld. Destijds kreeg elk lid van de leeskring een boekenbon en de leeskringbegeleider 10.000 frank. Dat werd althans beloofd, en we hebben dit inderdaad één keer gekregen. Ook vanuit het Nationaal Secretariaat van Davidsfonds kregen we steun. Op de website stonden de afdelingen waar al een leeskring actief was, maar dat waren er nog niet zoveel. Zeker in Noord-Limburg stond er toen nog een grote blinde vlek op de kaart. Tenslotte kregen we hulp vanuit de bibliotheek, want ook daar was ondertussen het idee gerijpt om een leeskring op te richten.”
“Toen moesten we op zoek naar een begeleid(st)er. Dat ging niet van een leien dakje, maar nadat we tevergeefs verschillende mensen aanspraken, wilde Simonne Neyens de leiding van de besprekingen op zich nemen. Dat heeft ze gedaan tot januari 2017. Nu neemt ieder van de leden om beurt de leiding op zich. Wie dat liever niet doet, hoeft het niet te doen. Het moet gezellig en leuk blijven, geen verplichtingen.”
“De eerste keer dat we samenkwamen, in 2003, begonnen we met een groep van twaalf of dertien personen. Enkele van die eerste leden zitten nu nog steeds in de leeskring, zoals Gaby Haumont, Josée Heylen en ikzelf. En Marcel Versmissen is bij ons teruggekeerd. De ervaring leert dat een groep van ongeveer tien personen, zoals nu het geval is, het meest ideaal is, maar verder is iedereen die graag leest van harte welkom, zeker ook jongere mensen. De dames domineren wel een beetje in onze groep.”
“Om de twee maanden komen we bij elkaar samen. Dat is steeds thuis bij een lid van de leeskring, telkens iemand anders, die dan ook gastheer of -vrouw is. Die persoon kiest eveneens het boek en leidt de bespreking ervan. Dat gebeurt met behulp van een standaard vragenlijst die rond gaat. Het is leuk als je de vragen daarvan aanpast of er nieuwe toevoegt, afhankelijk van het boek dat je gekozen hebt. Er zijn wel enkele voorwaarden als je een boek kiest.
- Je moet het boek zelf gelezen hebben.
- Het boek moet minstens één prijs gekregen hebben.
- Het is liefst van een auteur waarvan nog niet eerder iets gelezen is in de leeskring.
- Het mag geen recent uitgegeven boek zijn (want dan kan de bib ons de nodige exemplaren niet bezorgen).
Ik begrijp de bedoeling wel: geen flutromannetjes lezen, maar iets met een onderwerp waarover je kan discussiëren.”
“Aanvankelijk kwamen we samen in de bib, wat we tijdens de coronaperiode weer hebben opgepakt, want toen konden we niet bij elkaar thuis afspreken. Tijdens de strenge lockdown hadden we tweemaal een online bijeenkomst, maar dat verliep niet zo vlekkeloos. Als iemand het nu trouwens niet prettig vindt om anderen thuis te ontvangen, dan zoeken we daar een alternatief voor. Niets is verplicht. Verder werken we al van in het begin goed samen met de bib. Zij bestellen de nodige exemplaren van de boeken, lezers van de leeskring mogen de boeken langer bijhouden en als het echt nodig is, kunnen we er terecht voor een bijeenkomst.”
“Een leeskring is meer dan alleen boeken. We maken ook diverse uitstappen, allemaal gerelateerd aan een boek of schrijver. Zo gingen we in januari 2004 naar Luik, in de voetsporen van Georges Simenon. In 2005 trokken we naar het Afrikamuseum in Tervuren, omdat we Het verhaal van Matsombo van Jef Geeraerts gelezen hadden. En in juli 2007 gingen we met de trein naar Antwerpen, voor een Elsschotwandeling met gids. Een heel bijzonder evenement waar ik erg van genoot, was toen we bij koningin Beatrix op de thee gingen. In 2012 was onze leeskring namelijk aanwezig op de uitreiking van de driejaarlijkse Prijs der Nederlandse Letteren. Die werd door koningin Beatrix overhandigd aan dichter Leonard Nolens in het koninklijk paleis van Amsterdam. Wij lazen al een tijd regelmatig een of meerdere gedichten van deze dichter voor, voor we aan de bespreking van het boek begonnen. Want Nolens is afkomstig uit Bree, een buurgemeente van Bocholt. Enkele leden ‘kenden’ de dichter dus, wat tot geanimeerde gesprekken met hem leidde. Onze laatste uitstap was in 2018 naar Bozar in Brussel, voor een tentoonstelling over Hugo Claus. Nu kriebelt het weer. Waar zullen we naartoe gaan?”
“Waarom ik bij de leeskring gegaan ben… Ik heb altijd graag boeken gelezen, maar het lijkt alsof ik vroeger meer tijd had om te lezen dan nu. Lezen ‘mag’ pas als het werk gedaan is. En dan liggen er nog kranten, vakbladen en tijdschriften op me te wachten, zodat er weinig tijd overblijft om met een boekje in een hoekje te gaan zitten. Dankzij de leeskring lees ik nu met veel plezier minimaal één boek elke twee maanden. Maar psst, in de praktijk zijn het er meer … Want onze bijeenkomsten zijn zo inspirerend dat van het ene boek het andere komt! Het is leuk dat je boeken leest van schrijvers die je zelf nog niet kent, of die je niet snel zou kiezen. Vaak blijken het juweeltjes en wil je meer van die auteur lezen. Door de besprekingen krijgt de inhoud van de gelezen boeken meer verdieping en achtergrond, en ontstaan er soms levendige discussies. Ik zou deze fijne bijeenkomsten voor geen goud meer willen missen!”
